Dünya Ticaret Örgütü’nün başkanlık koltuğuna tarihinde ilk kez bir Afrikalı ve bir kadın oturuyor. Nijeryalı Ngozi Okonjo-Iweala, ABD’nin vetosunu geri çekmesinin ardından tüm üyelerin desteği ile bu göreve gelecek.

Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) başkanlığını, tarihinde ilk kez bir kadın ve bir Afrikalı üstlenecek. Merkezi İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunan Örgüt’e üye 164 ülkenin temsilcilerinden oluşan konseyin gün içinde, Nijeryalı ekonomist Ngozi Okonjo-Iweala’nın bu göreve atanma kararını duyurması bekleniyor.

Bir süre öncesine kadar, üye ülkeler içinde sadece eski Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump hükümeti tarafından veto edilen Okonjo-Iweala’nın tayinine, Başkan Joe Biden yönetiminin bu vetoyu geri çekmesinin ve söz konusu adaya güvenini ifade etmesinin ardından kesin gözüyle bakılıyor.

66 yaşındaki Okonjo-Iweala 25 yıl boyunca, yoksul ülkelerdeki kalkınma projelerine maddi destek sağlayan Dünya Bankası’nda görev yapmıştı. 2003 yılından bu yana da, ülkesi Nijerya’da iki kez maliye, bir kez de dışişleri bakanı olarak görev yapan Okonjo-Iweala, son olarak dünya çapında koronavirüs aşılarının adil bir biçimde dağıtımını koordine etme görevini üstlenen, Küresel Aşı ve Aşılama Birliği‘nin (GAVI) yönetim kurulu başkanlığında bulunuyordu.

Roberto Azevedo’nun halefi

Ngozi Okonjo-Iweala, Roberto Azevedo’dan boşalan DTÖ başkanlığı koltuğuna oturacak. Azevedo, görev süresi sona ermeden 2020’nın yaz aylarında DTÖ başkanlığından istifa ederek Amerikan içecek üreticisi Pepsico’ya geçmişti. Uzmanlar Okonjo-Iweala’nın, 1995 yılındaki kuruluşundan bu yana  DTÖ‘nün içinde bulunduğu en ağır kriz döneminde  Örgüt’ün başına geçeceğini belirtiyor.

Varoluş amacı, dünya ticaretini liberalleştirerek refahın tüm ülkelerde artmasına ve küresel ticaretin adil ve sürdürülebilir bir biçimde işlemesine katkıda bulunmak olan DTÖ, özellikle  ticaret anlaşmazlıkları durumunda  arabuluculuk rolü zayıfladığı için yeterince etkili olamıyor. Bu sorunun kaynağında da, ABD’nin, DTÖ bünyesindeki istinaf yargıçlarının atanmasını uzun süredir bloke etmesi yatıyor.

Bu sebepten dolayı 2019’dan bu yana DTÖ bünyesinde temyiz davaları görülemiyor. Eski ABD Başkanı Trump yönetimi bu tutumu ile DTÖ’yü reformlara zorlamak istemiş ancak somut bir reform planı da sunmamıştı.