Avrupa’da gazeteler, toplantı yasağına ve buz gibi havaya rağmen Rus muhalif Navalnıy’ın serbest bırakılması için bütün ülkede yapılan protestolardan etkilenmiş görünüyor. Rusya kazanının kaynamaya devam edeceği konusunda mutabık olsalar da anlaşamadıkları konu, hangi tarafın elinin daha güçlü olduğu.

Kremlin bu raundu kazanabilir

İsviçre’den Tages-Anzeiger, Navalnıy dışında muhalefeti harekete geçirecek kimsenin kalmadığından endişe ediyor: “2012’deki büyük protesto gösterilerinin ardından 170 bin kişi, ortak muhalefete bir lider seçmek için kayıt yaptırmış ve seçimlerini Aleksey Navalnıy’dan yana kullanmıştı. Ancak günümüzde fiili olarak onun dışında geriye kimse kalmadı. … Başta pek de tanınmayan elebaşları olmak üzere kimileri, uzun hapis cezalarına çarptırıldı […]. Kimileri hayatını kaybetti, bir dönemin umut ışığı olan yenilikçi Boris Nemtsov öldürüldü. … Anlaşılan o ki, geriye kalan son gerçek muhalifi de ortadan kaldırma arzusu son derece güçlü. Onu da susturmayı başarırlarsa artık insanları sokak gösterilerine ve siyasi baskı kurmaya çağıracak tek bir kişi bile kalmayacak.”

Patlama beklenen bir şeydi

Rusya’dan Ünlü polisiye yazarı Boris Akunin Echo Moskvy’deki yazısında, Rusya’daki çatışma potansiyelinin temelinde parlamentoda gerçek bir muhalefete izin verilmemesinin yattığını söylüyor: “Sorunlu bir ülkede her zaman muhalefet de olacaktır. Devlete can sıkıcı sorular soracak ve suçlamalar yöneltecektir. Bunu yapan çok insan varsa ve bunlar parlamentoya sokulmazsa sokağa çıkarlar. … Bu insanlara haksız yere orantısız şiddet uygulandığı takdirde, devlete karşı olanların sayısı da artar. … Korku insanları duygusuzlaştırıyor, katılaştırıyor. Er ya da geç de patlıyor her zaman. Navalnıy’ı suçlu göstermekten vazgeçin artık. Suçlu değil, sadece bir muhalefet lideri. Navalnıy’ın partisini kaydedin artık. Bırakın sorularını sokakta değil parlamentoda sorsun. ”

Trol ordusu yerine öğrencilerle sohbet

Polonya’dan Rzeczpospolita, Putin’in alışılagelmiş propaganda silahlarının artık işe yaramadığını düşünüyor: “Gençler televizyon izlemiyor, gazete okumuyor ve öncü propagandacıların mesajlarını takip etmiyor. Onlar Navalnıy’ı ve (youtube’da sekiz milyonu aşan takipçisiyle Juri Dud gibi) bağımsız vloggerları tanıyor, çünkü onlarla aynı dili konuşuyor, aynı dünyada yaşıyorlar. Kremlin çok yakında onları kendi tarafına çekmek için mücadele etmek zorunda kalacak, çünkü gençlik hareketleri şimdiye dek pek çok lideri devirdi. Trol ordusu başarısız olduğu için Putin bizzat dümene geçti. Pazar günü dünyanın en güçlü insanlarından biri olarak Rus üniversite öğrencileriyle konuştu ve neredeyse altı dakika boyunca sarayın kendisine ait olmadığını açıklamaya çalıştı.”

Empati, kibir ve yılgınlık arasında

Ukrayna’dan NV, Rus muhalif hareketine nasıl bakılması gerektiği konusunda bölünmüş durumda: “Kimisi için protestolar, Rusya’da sağduyunun ve Vladimir Putin rejimine karşı hoşnutsuzluğun capcanlı olduğunu gösteriyor. Diğerleri ise, halk kitlelerinin protestolara katılmadığını, bu protestoların 2013-2014’te Kiev’de Maydan’dandakilerden çok farklı olduğunu söylüyor. Ukrayna, Belarus’taki protestolara empatiyle yaklaşmaya ve dayanışmaya hazırdı, ama Rusya’daki protestolara yukardan bakmayı tercih ediyor. … Keza bir başka kesimse Navalnıy’la ilgili bu hikayeye ilginin giderek azalacağına inanıyor. … Bu insanlar, Navalnıy Rusya’daki siyasi durumu değiştirebilecek olsaydı, şimdiye kadar çoktan değiştirirdi, diye düşünüyor.”

Bu adam “yalnız savaşçı” değil

Göstericilerin heyecanı ve öfkesi Putin’i düşünmeye sevk etmeli, diyor İngiliz The Observer: “İvedi bir dönüşüm ihtiyacının Rusya’nın hiçbir şey yapmamaya eğiliminin önüne geçmesi halinde, bir devrim yaşanacağını tarihten biliyoruz. … Protestolar ve onları kaba kuvvetle bastırma çabası, Rus toplumunu kutuplaştırmaya devam edecektir. Toplumun bütünlüğü zaten devletin kronik başarısızlıkları ve ekonomiyi kötü yönetmesi yüzünden zedelenmişti. Eylüldeki seçimlerde, seçim yolsuzluğunun kaçınılmaz olması baskıyı daha da artıracak. Rusya’nın parçalanmamak için temel reformlara ihtiyacı var. Navalnıy tek bir birey değil. O artık susturulması mümkün olmayan bir toplumsal hareket. Rusya’nın iyiliği için Putin’in kendi döneminin bittiğini anlaması gerekiyor.”

Navalnıy habercilikte çoğulculuk yarattı

Navalnıy, Putin’i kendi silahıyla vurdu, diyor İtalyan La Stampa‘nın Moskova muhabiri Anna Zafesova: “Rus ekonomist Sergey Guriev’in sözlerine kulak verecek olursak, 20 yıldır devam eden Putin dönemine, ‘bilgi akışında otoritarizm’ damgasını vurdu. Patenti Vladimir Putin’de olan bir sistem belki de. … Memnuniyetsizliğe tahammülü olmayan, bu duyguyu kamu algısından uzaklaştırmayı başaran bir sistem bu. Aynı zamanda propagandası yapıldığı gibi çoğunluğun memnun olmadığı bir sistem değil. Böyle bir sistemle ancak sanal gerçekliğini sorgulayarak mücadele edilir. Aleksey Navalnıy bu yüzden alternatif habercilik direnişini başlatan kişi oldu. Sanal dünyada aldığı milyonlarca, yüz milyonlarca ‘like’ Putinizmin monolitik imajını eritti.”

Çok şey vaadeden bir başlangıç

Hollanda’dan De Volkskrant, temkinli olmakla beraber protestoların umut verdiğini söylüyor: “Göstericilerin coşkusu, Navalnıy’ın tutuklanmasından sonra bile Rus muhalefeti için hala umut olduğunun işareti. … Bu hareket son yılların en büyük hareketiydi, ancak göstericilerin sayılarla ilgili endişeleri var: Moskova’daki gösterinin ardından yorgun düşen bir kadın, ‘Navalnıy’ın belgeselini 60 milyon kişi izledi. Nerede bu insanlar?’ diyordu. … Navalnıy’ın ekibi hemen önümüzdeki cumartesi için yeni bir gösteri çağrısı yaptı. Ama muhalefetin, Kremlin’i daha fazla etkileyebilmesi için, cumartesi günü genel olarak susmaya karar vermiş bir grubun, göstericilerin anne ve babalarının da desteğine ihtiyacı var.”